Theodor Adorno: “We should all see the world from the perspective of the victim, like Jewish people that were killed with their head down in the Middle Ages. So he wonders, what is the perspective of a person that is agonizing in this position?”Doris Salcedo, artystka pochodząca z Kolumbii, mieszkająca nadal w Bogocie, tworząca rzeźby, instalacje, performansy, akcje artystyczne, które mają nie pozwolić nam zapomnieć o ofiarach przemocy (politycznej, seksualnej, ekonomicznej), prześladowań i dyskryminacji, przede wszystkim w jej rodzinnym kraju, ale również poza nim.
Nie jest zainteresowana przedstawianiem swoich osobistych doświadczeń poprzez sztukę. Jej praktyka opiera się na żmudnej pracy badawczej, często na archiwizacji przypadków przemocy poprzez wywiady z bliskimi ofiar i świadkami łamania praw człowieka.
Daje w ten sposób świadectwo krytycznego doświadczenia innych osób. Nie reprezentuje ich rzeczywistości wprost, bo to bym ją odtwarzało i uruchamiało jeszcze raz, raczej uruchamia proces empatii, interpretacji i zrozumienia dla tego co czuły ofiary i czym jest pustka po nich, dla ich rodzin, dla społeczeństwa.
Nie epatuje brutalnymi wizjami, nie wzbudza wstrętu, nie wywołuje odrazy, ale często stosuje organiczne materiały (włosy, kwiaty), przedmioty użytkowe (meble, buty, koszule). Jak sama twierdzi, "nie wierzy w estetyczne odkupienie. Takie coś nie jest możliwe". Jej prace nie reprezentują nic, to tylko aluzje do czegoś, starające się wprowadzić w naszą obecność coś, czego już nie ma tu. W ten sposób jej twórczość jest subtelna, choć dramatyczna.
Wspomina wpływ Josepha Beuysa i kolumbijskiej artystki Beatriz González, których poznała studiując najpierw w Kolumbii, potem w Stanach. W Goyi widzi artystę, który rozpoczął w sztuce mówienie o ofiarach, o cierpieniu, o kosztach przemocy politycznej, ona sama zaś jest kontynuatorką tego empatycznego spojrzenia, który w pewnym momencie odwróciło uwagę od sprawców i skupiło się na pustce jaką wytwarza wojna.
Jej twórczość ma czasem charakter dyskretnej interwencji, a innym razem kolektywnej akcji artystycznej lub publicznej interwencji w tkance miejskiej. Tak różne strategie pozwalają jej wyrwać odbiorcę z jego teraźniejszości i przenieść go do przeżyć ofiar. Jej świadectwo artystyczne wynika z głębokiego przekonania, że nie wolno nam zapomnieć, przejść obojętnie wobec pustki pozostawionej przez ofiarę. Salcedo wnosząc swoje prace czy to do muzeum, galerii, czy na place i ulice, wytwarza szansę na żałobę, na przepracowanie smutku i straty, ale też na przywrócenie godności osobie ludzkiej, która w wyniku przemocy stała się bezimienną ofiarą, ciałem, rekordem w archiwum.
CV
1958- ur Bogota, Colombia
1980-1984- Nowy Jork
1985-powrót do Bogoty
1987–88 pełni funkcję Dyrektora Szkoły Sztuk Pięknych, w Instytucie Sztuk Pięknych, w Cali, Kolumbia
1989–91 - uczy rzeźby i teorii sztuki na Universidad Nacional de Colombia, Bogotá
1995 Guggenheim Fellowship
1999- Salcedo wykonała pierwszą, z wielu późniejszych, publiczną instalację w Bogocie. W odpowiedzi na na zabójstwo kolumbijskiego dziennikarza i satyryka Jaime Garzóna
2010-nagroda Velasqueza, najwyższe wyróżnienie przyznawane w Hiszpanii artystom
2019- jako pierwsza dostała Nomura Art Award, 1 mln USD
Edukacja
1980-1982- studia magisterskie, sztuki piękne, Universidad de Bogotá Jorge Tadeo Lozano, jedną z jej profesorek była inna uznana artystyka kolumbijska Beatriz González
1982-1984-studia magiersterskie, Master of Fine Artes na New York University. Poznaje tam Josepha Beuysa.
Wystawy
indywidualne
1985 - debiut, pierwsza wystawa solo wCasa de Moneda, Banco de la República, Bogotá
1998- New Museum of Contemporary Art, New York
1999- Tate Gallery, London
2001-Camden Arts Centre, London
2008 -Centro de Arte Contemporânea, Belo Horizonte, Brazil
2011 -Museo Universitario Arte Contemporáneo, Mexico City; Moderna Museet, Malmö; and Centro de Arte Moderna, José de Azeredo Perdigão, Lisbon
2012- at the Pinacoteca do Estado de São Paulo
2015- Museum of Contemporary Art Chicago
2016-2017- The Materiality of Mourning, Harvard Art Museums
zbiorowe
1998-XXIV Bienal de São Paulo, Brazil
1999- Trace, the Liverpool Biennial of Contemporary Art
2002- Documenta 11, Kassel
2003-8. International Istanbul Biennial;
2005 - the T1Triennial for Contemporary Art, Castello de Rivoli, Turin
Kolekcje
the Art Institute of Chicago, the Museum of Contemporary Art Chicago, the Museum of Modern Art, the National Gallery of Canada, San Francisco Museum of Modern Art, Solomon R. Guggenheim Museum, Tate Modern
Ważne prace
Flor de Piel, 2011-2012
Disremembered
instalacja pokazana na bienale w Stambule w 2003
1600 krzeseł, w dziurze pomiędzy budynkami przy ulicy Yemeniciler Caddesi No. 66, Persembepazari, Karaköy
Shibboleh, 2007-2008, w Tate Modern w ramach Unilever Series
Fragmentos, 2018 (praca wykonana z przetopionej broni, pozyskanej w wyniku procesu demilitaryzacji FARC)
Kierunki i techniki
sztuka instalacji
ready mades
sztuka publiczna
Kontekst
Kolumbia w XX doświadczyła poważnych i brutalnych konfliktów wewnętrznych, najważniejsze z nich to okres La Violencia (1948-1958), wojny domowej pomiędzy zwolennikami dwóch ugrupowań politycznych- konserwatystów i liberałów i wojna domowa, zapoczątkowana od działań militarnych guerilli w 1964 roku, w której oprócz sił państwowych (militarnych, służb specjalnych, policji) brały udział oddziały różnych lewicowych sił (w tym FARC, ELN) oraz oddziały paramilitarne prawicowe (między innymi AUC), jak i zorganizowane grupy przestępcze produkujące i handlujące narkotykami.
Konflikty wewnętrzne były stopniowo wygaszane i tłumione dzięki negocjacjom, zakładającym demiltaryzację i amnestię sił walczących (guerilli i paramilitares), na przełomie 1990-2021.
W wyniku zorganizowanej przemocy zginęło ponad 220 000 ludzi, zdecydowana większość ofiar to cywile, około 5 000 000 musiało opuścić swoje domu i stało się dipisami (internally displaced persons).
Ta rzeczywistość, codzienności przesyconej gwałtami, torturami, moderstwami, atakami terrorystycznymi, stała się bezpośrednim implusem dla Salcedo do jej prac o ofiarach wojny.
O swojej twórczości
"I am a Third World artist"
"My work deals with the fact that the beloved — the object of violence — always leaves his or her trace imprinted on us."
“I cannot fix any problem[s]. I can do nothing. It’s a lack of power,” Salcedo has said. “But then as a person who lacks power, I face the ones who have power and who manipulate life. It’s from that perspective—of the one who lacks power—that I look at the powerful ones and at their deeds.”
“I’m interested in the thinking and developing of ideas around topics. It was interesting to me that Doris was trying to describe different things with her work. She was going around interviewing victims of torture and creating pieces that somehow referred to them. I find getting involved in that kind of discussion really interesting. Once you understand why the object is there and what it’s doing conceptually you can start to think about how to make it work as an illusion. You need to understand these things to make the piece successful, to know why you’re spending all night, every night working on this thing. If I don’t understand the concept then I’m just fishing in the dark.”
“What we did was put a new slab on top which met the top of the gallery steps. To the eye it looks like nothing’s changed; you can’t see unless you know exactly what you’re looking for. The BBC employed three or four industry experts to come down and work out how we’d done it, and each one of them guessed something right, but they all got something wrong. Everything we’d done somebody guessed, but no one person managed to guess all of it.”
"Mi obra ha recalcado rota alrededor de la experiencia de aquellos que habitan en la periferia de la vida, en el epicentro de las catástrofes. Para no reducir estas experiencias al silencio y a la soledad de la víctima traumatizada, dicha experiencia singular debe ser inscrita en un memorando, en una obra de arte".
Comments